Σύμφωνα με τον δρα Μαυρογένη, μια λύση για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που υπάρχει με το αίμα, είναι η εφαρμογή της «αυτομετάγγισης»
Πριν από περίπου δέκα ημέρες μια γυναίκα 40 ετών έχασε τη ζωή της μετά που γέννησε σε ιδιωτική κλινική στη Λευκωσία. Κατά τη διαδικασία του τοκετού, η γυναίκα φέρεται να παρουσίασε επιπλοκές και αιμορραγία. Οι γιατροί κατάφεραν να σώσουν το παιδί, ενώ η μητέρα του λόγω της κατάστασής της, κρίθηκε αναγκαίο να μεταφερθεί άμεσα σε ιδιωτικό νοσοκομείο. Με την εισαγωγή της στο νοσοκομείο και λόγω της αιμορραγίας, ζητήθηκε η μετάγγιση αίματος. Ωστόσο, μέχρι να γίνει αυτό, η 40χρονη που ήταν σε κρίσιμη κατάσταση, εξέπνευσε.
H οικογένεια της άτυχης γυναίκας κατήγγειλε το περιστατικό κάνοντας λόγο για ιατρική αμέλεια, με τις έρευνες από πλευράς Αστυνομίας να βρίσκονται σε εξέλιξη. Μπορεί το θέμα να μην απασχόλησε ιδιαίτερα τα ΜΜΕ, ωστόσο με το που έγινε γνωστή η είδηση, τα social media ανέλαβαν δράση. Πολλές εγκυμονούσες ρωτούσαν για να μάθουν ποιος είναι ο γιατρός που ξεγέννησε τη γυναίκα, σε ποια κλινική συνέβη το περιστατικό, τι συνέβη ακριβώς, την ίδια στιγμή που ακούστηκαν και γράφτηκαν πολλά όσον αφορά λανθασμένους χειρισμούς. Το αν πρόκειται για ιατρική αμέλεια ή όχι αυτό θα το αποφασίσει η δικαιοσύνη. Η ουσία όμως είναι ότι μια νεαρή μητέρα έχασε τη ζωή της. Ένα παιδί έμεινε ορφανό. Υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν ούτως ώστε να μειωθεί η πιθανότητα να επαναληφθεί κάτι τέτοιο;
«Έχει ποινικοποιηθεί η ιατρική»
Στον «Π» μίλησε για το παραπάνω θέμα ο γυναικολόγος δρ Παντίνος Μαυρογένης, επισημαίνοντας ότι πρέπει επιτέλους να βγει κάποιος και να πει τα πράγματα με το όνομά τους, για να ληφθούν μέτρα. Αρχικά ο ίδιος διερωτήθηκε γιατί δεν είναι υποχρεωτική η νεκροψία στη χώρα μας, ενώ επεσήμανε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς τις πληροφορίες που μεταδίδονται και στον τρόπο που μεταδίδονται γιατί όπως είπε «χάνεται μια ζωή αλλά καταστρέφονται και άλλες». Εκτός αυτού επεσήμανε ότι σε τέτοιου είδους περιστατικά δημιουργείται επιπλέον άγχος στις εγκυμονούσες, ιδιαίτερα αν γνωρίζουν ποιος είναι ο γιατρός και σε ποια κλινική γέννησε η γυναίκα που απεβίωσε.
Την ίδια στιγμή που κατά τον ίδιο προκύπτει και πρόβλημα λόγω της καθυστέρησης της εκδίκασης των υποθέσεων ιατρικής αμέλειας, καθυστέρηση η οποία αδικεί πρωτίστως τον ίδιο τον ασθενή ή την οικογένειά του. Για να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να καθιερωθεί ο θεσμός του ιατρικού δικαστή. Ο ίδιος εξήγησε παράλληλα ότι λόγω του ότι υπάρχουν κενά στον τρόπο διαχείρισης καταγγελιών ιατρικής αμέλειας, είναι εκτεθειμένοι τόσο οι ασθενείς όσο και οι γιατροί. «Πολλές φορές νιώθω ότι είναι λες και έχει ποινικοποιηθεί η ιατρική» είπε χαρακτηριστικά ο δρ Μαυρογένης, επισημαίνοντας ότι δεν μπορεί ένας γιατρός να εξασκήσει την ιατρική και να έχει καθαρό μυαλό όταν φοβάται να δουλέψει.
Πρόβλημα το αίμα
Εκτός από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η κοινωνία γενικότερα μια καταγγελία για ιατρική αμέλεια, ο δρ Μαυρογένης υπογράμμισε ότι πολλές φορές οι συνθήκες κάτω από τις οποίες καλούνται να κάνουν το λειτούργημά τους οι γιατροί, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν είναι οι ιδανικές. Ο ίδιος παρέθεσε ως παράδειγμα το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν μαιευτικές κλινικές και ιδιωτικά νοσηλευτήρια, με το αίμα. Κατά τον ίδιο, οι κλινικές αυτές δεν μπορούν να αποθηκεύουν αίμα και για κάθε προγραμματισμένη επέμβαση το ζητούν από την Τράπεζα Αίματος. Ωστόσο, λόγω των ελλείψεων που υπάρχουν σε αίμα πολλές φορές δεν φτάνουν στα νοσηλευτήρια οι ποσότητες που ζητούν κάθε φορά με τον δρα Μαυρογένη να αναφέρει ότι «δεν είναι λίγες οι φορές που μπαίνουμε στο χειρουργείο με την ψυχή στο στόμα, μήπως χρειαστούμε αίμα».
Το πρόβλημα αυξάνεται αν λάβει κανείς υπόψη ότι μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ η πλειοψηφία των ασθενών εξυπηρετούνται από τον ιδιωτικό τομέα, έχουν αυξηθεί οι επεμβάσεις στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια καθώς υπήρχαν αρκετοί πολίτες που αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας και περίμεναν για χρόνια στις λίστες αναμονής των δημοσίων νοσηλευτηρίων. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο ΟΑΥ, το 2021 διενεργήθηκαν 100 χιλιάδες εγχειρήσεις σε δικαιούχους του ΓεΣΥ, σε σύγκριση με 34 χιλιάδες εγχειρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε δημόσια νοσηλευτήρια πριν από την ένταξη των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων στο σύστημα υγείας. Όσον αφορά τις γεννήσεις το 2020 έγιναν εντός του ΓεΣΥ 9.500 γεννήσεις, με το 70% εξ αυτών να πραγματοποιούνται σε ιδιωτικά νοσηλευτήρια και μαιευτικές κλινικές, με τον δρ Μαυρογένη να παραδέχεται ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν ήταν έτοιμος για το ΓεΣΥ.
Η λύση της «αυτομετάγγισης»
Σύμφωνα με τον δρα Μαυρογένη, μια λύση για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που υπάρχει με το αίμα, είναι η εφαρμογή της «αυτομετάγγισης» (autotransfusion). Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, η αυτομετάγγιση είναι μια διαδικασία κατά την οποία ένα άτομο λαμβάνει το δικό του αίμα για μετάγγιση, αντί του δεσμευμένου αλλογενούς αίματος. Το αίμα μπορεί να «δωριστεί» προηγουμένως πριν από μια χειρουργική επέμβαση, με τη συγκεκριμένη πρακτική να χρονολογείται από το 1818.
Όπως εξηγεί ο δρ Μαυρογένης, αν εφαρμοστεί κάτι τέτοιο στην Κύπρο, τότε θα μπορεί η εγκυμονούσα μια εβδομάδα πριν γεννήσει να δίνει αίμα, το οποίο θα φυλάγεται στην κλινική και θα αξιοποιείται κατά τη διάρκεια του τοκετού, σε περίπτωση που χρειαστεί. Επειδή πρόκειται για αυτομετάγγιση, τότε σύμφωνα με τον γιατρό, δεν υπάρχει λόγος για να γίνουν έλεγχοι (π.χ. για HIV) που γίνονται στο αίμα που δίνει κάποιος εθελοντής και εκτός αυτού εξοικονομείται αίμα των εθελοντών από την Τράπεζα Αίματος, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί σε άλλες περιπτώσεις ασθενών, όπως είναι για παράδειγμα οι θαλασσαιμικοί.
ΟΗΕ: Πεθαίνει μια γυναίκα ανά δύο λεπτά
Όσον αφορά ειδικότερα τη μητρική θνητότητα και τα αίτια που την προκαλούν στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) δημοσίευσε έκθεση. Όπως αναφέρεται, παρότι η μητρική θνησιμότητα είχε μειωθεί κατά το ένα τρίτο μέσα σε είκοσι χρόνια, σε παγκόσμια κλίμακα μια γυναίκα πεθαίνει κάθε δύο λεπτά εξαιτίας επιπλοκών που συνδέονται με την εγκυμοσύνη ή κατά τη γέννηση. Είχαν επιτευχθεί πρόοδοι ως προς τη μείωση του αριθμού των θανάτων αυτής της φύσης μεταξύ του 2000 και του 2015, όμως τα κεκτημένα αποτελματώθηκαν και σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατάσταση αντιστράφηκε έπειτα από μια περίοδο.
Όπως επισημαίνεται σε έκθεση των Ηνωμένων Εθνών που συντάχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο παγκόσμιος δείκτης μητρικής θνησιμότητας μειώθηκε κατά 34,3% από το 2000 έως το 2020. Η Λευκορωσία κατέγραψε τη μεγαλύτερη μείωση, ενώ η Βενεζουέλα τη μεγαλύτερη αύξηση, ακολουθούμενη από την Κύπρο, την Ελλάδα και τις ΗΠΑ, σύμφωνα με το κείμενο. Παγκοσμίως, 287.000 γυναίκες πέθαναν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού το 2020 -με άλλα λόγια, καταγραφόταν ένας θάνατος κάθε δύο λεπτά της ώρας-, έναντι 446.000 το 2000. Όμως η μείωση είναι πολύ πιο οριακή από τους 309.000 θανάτους που είχαν καταγραφεί το 2016, όταν τέθηκαν σε ισχύ οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ.
Η εγκυμοσύνη παραμένει «εξαιρετικά επικίνδυνη εμπειρία για εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο που δεν έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας με σεβασμό προς αυτές», στηλίτευσε ο δρ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, σύμφωνα με το δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του στη Γενεύη. Ο αριθμός των θανάτων αυξήθηκε ή παρέμεινε στάσιμος σχεδόν σε όλες τις περιοχές του πλανήτη τα τελευταία χρόνια, με την εξαίρεση της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας (-35%) και της κεντρικής και νότιας Ασίας (-16%).
Οι κυριότερες αιτίες των θανάτων είναι οι αιμορραγίες, η αρτηριακή υπέρταση, οι μολύνσεις που συνδέονται με την εγκυμοσύνη, οι επιπλοκές αμβλώσεων υψηλού κινδύνου και τα υποκείμενα νοσήματα που τείνει να επιδεινώνει η εγκυμοσύνη (HIV/AIDS), καθώς και επιπλοκές που θα μπορούσαν εύκολα να είχαν αποτραπεί ή θεραπευτεί, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Ο οργανισμός υπογραμμίζει τη σημασία που έχουν οι προγεννητικοί έλεγχοι και οι ιατρικές φροντίδες μετά τον τοκετό και χαρακτηρίζει «απόλυτα απαραίτητο» οι γυναίκες να έχουν τον έλεγχο της αναπαραγωγικής τους υγείας, ιδιαίτερα να μπορούν να αποφασίσουν εκείνες αν θα κάνουν παιδιά και πότε, ώστε να μπορούν να προγραμματίζουν και να αφήνουν να περάσουν κάποια χρονικά διαστήματα ανάμεσα σε εγκυμοσύνες.
