Τι ειναι οι ουρολοιμώξεις;
Με τον όρο ουρολοιμώξεις περιγράφονται τόσο οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, όσο και οι λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος στον άντρα (όρχεων, επιδιδυμίδας, προστάτη).
Τα βακτήρια είναι η πιο κοινή αιτία της ουρολοίμωξης. Κανονικά, τα βακτήρια που εισέρχονται από την ουρήθρα στο ουροποιητικό σύστημα απομακρύνονται γρήγορα με την ούρηση, πριν εγκατασταθούν και προκαλέσουν συμπτώματα. Ωστόσο, μερικές φορές τα βακτήρια ξεπερνούν τη φυσική άμυνα του οργανισμού και προκαλούν λοίμωξη. Η λοίμωξη στην ουρήθρα ονομάζεται ουρηθρίτιδα, ενώ στην ουροδόχο κύστη ονομάζεται κυστίτιδα. Τα βακτήρια μπορούν να «ταξιδέψουν» μέσω των ουρητήρων προς τα πάνω και να μολύνουν τα νεφρά. Η λοίμωξη του νεφρού ονομάζεται πυελονεφρίτιδα.
Ποιοι οι υπεύθυνοι μικροοργανισμοί ;
- Το κολοβακτηρίδιο (Escherichia Coli) είναι ο υπεύθυνος μικροοργανισμός για το 85% των εξωνοσοκομειακών και το 50% των ενδονοσοκομειακών ουρολοιμώξεων
- Σπανιότερα αίτια είναι Gram (+), αναερόβια και άτυπα παθογόνα (χλαμύδια, ουρεόπλασμα, μυκόπλασμα).
Οι σημαντικότεροι προδιαθετικοί παράγοντες λοίμωξης του ουροποιητικού είναι οι ανατομικές και λειτουργικές ανωμαλίες με ή χωρίς απόφραξη, καθώς και η παρουσία ξένων σωμάτων
Παραδείγματα προδιαθετικών παραγόντων για λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος είναι η στένωση της πυελοουρητηρικής συμβολής, η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση, η νευρογενής κύστη, οι βαλβίδες της οπίσθιας ουρήθρας, τα εκκολπώματα της κύστης, τα στενώματα της ουρήθρας, η λιθίαση και οι διάφοροι καθετήρες.
Στους άντρες, το μεγάλο μήκος της ουρήθρας δε διευκολύνει την είσοδο των μικροοργανισμών, ενώ προστατευτικό ρόλο παίζει και το προστατικό υγρό, το οποίο έχει αντιμικροβιακούς αμυντικούς μηχανισμούς (όπως ο ψευδάργυρος).
Αντίθετα, οι ουρολοιμώξεις είναι πολύ συχνότερες στις γυναίκες λόγω του μικρού μήκους της ουρήθρας. Υπολογίζεται ότι περίπου το 50% του γυναικείου πληθυσμού θα έχει τουλάχιστον ένα επειδόδιο ουρολοίμωξης κατά την διάρκεια της ζωής τους.
Σημαντικό ρόλο επίσης παίζει η ικανότητα πρόσφυσης των μικροοργανισμών στο βλεννογόνο του κόλπου. Αυτή αυξάνει μετά την εμμηνόπαυση λόγω της έλλειψης οιστρογόνων.
Τα συμπτώματα των ουρολοιμώξεων είναι χαρακτηριστικά και περιλαμβάνουν:
- Συχνουρία και έντονη αίσθηση για ούρηση
- Αίσθημα καύσου κατά τη διάρκεια της ούρησης
- Δυσουρία
- Αίμα στα ούρα
- Θολά ούρα
- Δυσοσμία στα ούρα
- Αύξηση κολπικών εκκρίσεων στις γυναίκες
- Πυελικός πόνος στις γυναίκες
- Πόνος στο ορθό στους άνδρες
- Έλλειψη δυνάμεων και ανορεξία
Η ένταση των συμπτωμάτων παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση και εξαρτάται από τη λοιμογόνο δύναμη των βακτηρίων.
Πόσο συχνές είναι οι ουρολοιμώξεις;
Οι ουρολοιμώξεις είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος λοιμώξεων στον άνθρωπο. Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε ουρολοιμώξεις για ανατομικούς λόγους, αφού η ουρήθρα της γυναίκας είναι πολύ μικρότερη από του άντρα, επιτρέποντας στα βακτήρια να μπουν γρήγορα στην κύστη. Επίσης, η γυναικεία ουρήθρα απέχει ελάχιστα εκατοστά από το αιδοίο και τον πρωκτό, όπου φυσιολογικά υπάρχουν μικρόβια.
Για τις γυναίκες, ο κίνδυνος να αναπτύξουν έστω ένα επεισόδιο ουρολοίμωξης στη ζωή τους είναι μεγαλύτερος από 50%. Οι ουρολοιμώξεις στους άντρες δεν είναι τόσο συχνές όσο στις γυναίκες, αλλά συνήθως είναι πιο σοβαρές και απαιτούν μεγαλύτερης διάρκειας θεραπεία.
Τι αυξάνει τον κίνδυνο για ουρολοιμώξεις;
Παρά το γεγονός ότι ο καθένας μας μπορεί να κάνει ένα επεισόδιο ουρολοίμωξης, υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μολύνσεων:
Σε αυτήν περιλαμβάνονται τόσο η μη καθημερινή υγιεινή της πρωκτογεννητικής χώρας όσο και η χρήση ακατάλληλων σκευασμάτων υγιεινής (π.χ. η χρήση τους ενδοκολπικά που καταστρέφει την άμυνα του οργανισμού, η χρήση ερεθιστικών αρωματικών αφρόλουτρων κλπ.).
- Κακή υγιεινή
- Κακές συνήθειες ούρησης
- Σεξουαλικές πρακτικές
- Αντισύλληψη
- Στάση των ούρων
- Νευρογενής κύστη
- Ουροκαθετήρας
- Σακχαρώδης διαβήτης
Τι είναι οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις;
Πολλές γυναίκες υποφέρουν από συχνές ουρολοιμώξεις. Περίπου το 20% των νεαρών γυναικών, μετά την πρώτη ουρολοίμωξη, θα έχουν υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις. Κάθε επιπλέον επεισόδιο αυξάνει τον κίνδυνο ότι θα ξανασυμβεί. Έτσι, κάποιες γυναίκες έχουν υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, δηλαδή τρία ή περισσότερα επεισόδια κάθε χρόνο. Σε μερικές από αυτές, οι υποτροπές θα σταματήσουν σε 1-2 χρόνια, αν αντιμετωπιστούν σωστά με έντονη προσπάθεια στην πρόληψη.
Οι άντρες έχουν μικρότερη πιθανότητα από τις γυναίκες να κάνουν ουρολοίμωξη. Συνήθως, οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις στους άντρες συμβαίνουν, αν συνυπάρχουν άλλες παθήσεις, όπως υπερτροφία προστάτη, χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα, σακχαρώδης διαβήτη ή νευρογενής κύστη (παραπληγικοί).
Ουρολοιμώξεις και εγκυμοσύνη
Οι έγκυες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν ουρολοίμωξη σε σχέση με τις άλλες γυναίκες, και επιπλέον έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα τα μικρόβια να φτάσουν στα νεφρά και να κάνουν πυελονεφρίτιδα. Ο κύριος λόγος είναι η πίεση που ασκεί το έμβρυο στο ουροποιητικό σύστημα (κυρίως στους ουρητήρες), που, κάποιες φορές, προκαλεί απόφραξη και στάση των ούρων. Επειδή οι ουρολοιμώξεις μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην εγκυμοσύνη και η λήψη αντιβιοτικών αποφεύγεται, συστήνεται η προληπτική εξέταση ούρων περιοδικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Είναι σοβαρές οι ουρολοιμώξεις;
Οι περισσότερες ουρολοιμώξεις δεν είναι σοβαρές. Μάλιστα στις γυναίκες, εάν αντιμετωπιστούν με τις πρώτες ενοχλήσεις με μεγάλη λήψη νερού και διούρηση, μπορεί να μη χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή. Σοβαρότερες είναι οι λοιμώξεις των νεφρών, οι πυελονεφρίτιδες. Εξαιρετικά σπάνια μία ουρολοίμωξη μπορεί να απειλήσει τη ζωή, όταν τα βακτήρια μπουν στην κυκλοφορία του αίματος και προκαλέσουν μία κατάσταση γενικευμένης λοίμωξης, που ονομάζεται σηψαιμία
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Για την διάγνωση είναι απαραίτητη
- Γενική εξέταση ούρων η οποία θα καταγράψει
την ύπαρξη μικροβίων στα ούρα 2. Καλλιέργεια ούρων για τον εντοπισμό του μικροβίου και την ευαισθησία του στα διάφορα αντιβιωτικά(αντιβιόγραμμα) 3. Σε ειδικές περιπτώσεις ο ιατρός μπορεί να ζητήσει εξειδικευμένες εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο ουροποιητικό σύστημα (π.χ Υπερηχογράφημα νεφρών και κύστης)
Πώς αντιμετωπίζονται οι ουρολοιμώξεις;
Η πρώτη αντιμετώπιση είναι η άμεση εφαρμογή των γενικών μέτρων πρόληψης:
- Λήψη άφθονων υγρών, σταδιακά όλη την ημέρα
- Ούρηση με την πρώτη επιθυμία (σε καθιστή θέση οι γυναίκες)
- Ούρηση αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή
- Σωστός καθαρισμός της γεννητικής περιοχής
- Λήψη κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής αν είναι απαραίτητο και μόνο κατόπιν ιατρικής συνταγής που θα καθορίζει το αντιβιοτικό και την διάρκεια θεραπείας. Οι περισσότεροι ασθενείς θα θεραπευτούν στο σπίτι, παίρνοντας τα φάρμακα από το στόμα. Σε βαριές λοιμώξεις με πυρετό, συνήθως χρειάζεται νοσηλεία σε νοσοκομείο για ενδοφλέβια αγωγή και ενυδάτωση. Ειδικά αν βρεθεί πυελονεφρίτιδα και διαγνωστεί αίτιο που εμποδίζει τη ροή των ούρων προς την κύστη, ο γιατρός θα συστήσει ειδική αντιμετώπιση.
Πότε χρειάζεται ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση;
Η θεραπεία των ουρολοιμώξεων, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να περιλαμβάνει, εκτός από τα γενικά μέτρα, και τα ακόλουθα ανά περίπτωση:
Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις σε γυναίκες
Ο γιατρός, ανάλογα με το ιστορικό, μπορεί να δώσει κάποιες οδηγίες, για να μειωθούν τα επεισόδια ουρολοιμώξεων, όπως:
- Χαμηλή δόση αντιβιοτικού κάθε μέρα για διάστημα 6 μηνών ή περισσότερο
- Μια δόση αντιβιοτικού πριν ή αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή
Λοιμώξεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η λοίμωξη των ούρων, ακόμη και αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται, γιατί μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους, τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παίρνετε φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού, γιατί μερικά αντιβιοτικά δεν είναι ασφαλή για χορήγηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Λοιμώξεις σε άντρες Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος στους άντρες είναι συχνά το αποτέλεσμα της παρεμπόδισης της ροής των ούρων από λίθο ή υπερπλασία του προστάτη. Σε μόλυνση του προστάτη, συνήθως χρειάζεται θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, για να καταπολεμηθεί το μικρόβιο (το ελάχιστο 15 ημέρες έως και 6 μήνες).
Πώς μπορούν να προληφθούν οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις;
- Θα χρειαστεί να καταναλώνετε αρκετό νερό, 8-10 ποτήρια την ημέρα, για να γίνεται πλύση του ουροποιητικού συστήματος.
- Να γίνεται ούρηση όποτε αισθάνεστε την ανάγκη, χωρίς να αναστέλλετε ή να καθυστερείτε το άδειασμα της κύστης.
- Να πλένεστε πριν και μετά τη σεξουαλική πράξη.
- Είναι αναγκαίο να χρησιμοποιείται προφυλακτικά μέτρα κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και να ουρείτε μετά την ολοκλήρωση αυτής.
- Χρησιμοποιείτε βαμβακερά και όχι νάιλον εσώρουχα. Προτείνεται να μη φοράτε στενά παντελόνια.
- Αποφύγετε τη χρήση αρωματικών σαπουνιών και ταλκ στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.
- Οι γυναίκες χρειάζεται να χρησιμοποιούν προϊόντα υγιεινής που δεν περιέχουν αποσμητικά.
- Οι γυναίκες είναι απαραίτητο να καθαρίζονται στην τουαλέτα με φορά από εμπρός προς τα πίσω μετά τις κενώσεις.
- Να προτιμάτε το ντους σε σχέση με το μπάνιο στη μπανιέρα.
- Καταναλώστε χυμό cranberry (βακκινίων), ξινόγαλα ή τρώτε γιαούρτι πρόβειο (με πέτσα), που περιέχει γαλακτοβάκιλλο και λειτουργεί προληπτικά για τις ουρολοιμώξεις και τις κολπίτιδες (μυκητιάσεις).
